Denemeler (Essays) - Montaigne - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Denemeler 

Orijinal Kitap adı: Essays 

Denemeleri okurken insan kendini dertleşiyormuş gibi hissediyor. Asıl sizi kitabın içerisine çeken yaşadığımız zamanın yüzyıllar öncesinden gelen bu yazarın söylediklerinin sanki şu an söylenmiş gibi gündelik yaşamımıza tam olarak uymasıdır. 

Denemelerden oluşması sebebiyle bu kitabın özeti nasıl yazılır kestirmek güç. En iyi yol aralardan alıntılarla eseri tanıtmak olacak;

Paris isimli ilgili bir denemesinde;

“Fransa’ya ne kadar kızsam Paris’e kötü gözle bakamam;çocukluğumdan beri yüreğim ona bağlıdır.”

İnsan Tabiatı isimli denemesinde;

“Saadet bile haddini aşarsa azap olur./Seneca”

“İnsan her bakımdan ve her yönden yamalı,alaca bulacadır.”

Ün isimli denemesinde;

“Kaderin insnalara bir lütfu da,namuslu işlerin aynı zamanda en faydalı işler olmasıdır./Quintilianus”

Mutluluk Üstüne isimli denemesinden;

“Krezus’un hikayesini çocuklar da bilir:Pers kralı onu esir edip ölüme mahkum edince sehpaya giderayak:Ah Solon,ah Solon!diye bağırmış. Krala götürmüşler bu sözü,o da ne demek istediğini sordurunca,Solon’un kendisine verdiği bir öğüdün ne kadar doğru çıktığını anlatmış.Solon bir gün demiş ki ona” Talih ne kadar güler yüz gösterirse göstersin,ömürlerinin son günü geçmeden insanlar mutlu saymamalı kendilerini;çünkü insan hayatı kararsız,değişkendir;ufacık bir eylem yüzünden bir halden bambaşka bir hale geçiverir.”

Amerika’nın Bulunuşu isimli denemesinden;

“Dünyamız az önce bir başka dünya buldu.Bunun sonuncu kardeş olduğunu kim söyleyebilir:Bugüne dek inlerin cinlerin bildiği yoktu bu yeni dünyayı.Bizimki kadar büyük,insan dolu,kanlı canlı bir dünya bu;ama o kadar  yeni,o kadar çocuk ki a.b.c. öğreniyor henüz.”

Kendi Kendisiyle Yetinme isimli denemesinden;

“Kendimi hem yürekçe,asıl iş yürekli olmakta çünkü,hem varlıkça öyle hazırlıyorum ki,başka her şeyimi yititdiğim zaman kendimle yetinmesini bileyim.”

Mutluluk isimli denemesinden;

“insan her yerde hep o insandır ve bir insanın özünde soyluluk olmadı mı,dünyanın tacını giyse yine çıplak kalır.”

Ölüm isimli denemesinden;

“Sokrates’e:Otuz Zalimler seni ölüme mahkum ettiler,dedikleri zaman:”Tabiat da onları!demiş……………………………..

Hayat bir işinize yaramadıysa,boşu boşuna geçtiyse,onu yitirmekten ne korkuyorsunuz?Daha yaşayıp da ne yapacaksınız?”

Gerçek Nedenler isimli denemesinden;

“Tehlikeden kaçınmakta aşırı telaşa düşmek kendimizi tehlikenin kucağına atmanın en kestirme yoludur………..

Ne kadar az korkarsak o kadar az tehlikedeyiz./Titus-Livius”

Hayat Ve Bilim isimli denemesinden;

“Çocuklarımıza kendi dünyalarından önce sekizinci kat göklerdeki yıldızların ve devinimlerinin bilimini öğretmek büyük bir saflıktır.”

Sağlık Üstüne isimli denemesinden;

“Tanrı beni kendimden korusun………………………………………………………..

Hekiminiz uykuyu,şarabı ve eti sizin için zararlı görüyorsa üzülmeyin;ben size onun gibi düşünmeyen bir başka hekim bulurum.”

Her Şey Mevsiminde isimli denemesinden;

“Ölüm karşına gelmiş,Sen mezarını düşünecek yerde,Mermer yontturup evler yaptırmaktasın./Horatius”

Ruh Eşitliği isimli denemesinden;

                “Kral da,dilenci de aynı iştahla acıkırlar.”

Michel De Montaige kimdir?

28 Şubat 1533 tarihinde Dordoqne Fransa’da  soylu ve zengin bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. Çok yoğun bir eğitim hayatı olur daha eğitim hayatının başında babası Latince öğrenmesi için yaşadıkları Montaigne şatosuna öğretmenler getirtir. Fransa'nın en iyi kolejinde okur. Daha sonra Hukuk eğitimi alır. Adalet meclisinde çalışır buradaki işi sebebiyle Fransa Sarayında bir çok görevde bulunur. Bir yandan da edebiyat alanına yönelir. Daha sonra görevinden çekilir ve kendini tamamıyla yazmaya verir.Denemeler isimli eseri bu süreçte yazar. Montaigne bu eseri ile dünya çapında ilgiyle okunan bu edebiyat türünün adını 16.yüzyılda koymuş olur. Montaigne 13 Eylül 1592 tarihinde 59 yaşında Dordoqne Fransa’da  hayatını kaybeder.

Denelemer eseri dünya çapında bir üne kavuşur. Böylesine zengin ve rahat bir hayat sürmüş olmasına rağmen Montaigne sadece yaşadığı dönem insanlarının günlük konularını değil adeta yüzyıllar ötesindeki bizlerin hayatlarını da görmüş ve analiz etmiş gibidir. Eserin yüzyıllar sonrasında da hala okunur olmasında Montaigne’nin ileri görüşlülüğü ve konular hakkındaki düşüncelerinin evrenselliği dikkat çekmektedir. Eseri okurken sanki yaşadığımız yüzyıla hatta belki on yıla ait olduğunu düşünürsünüz.